Συνάδελφοι,

       Στα πλαίσια των νέων οδηγιών για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο γυμνάσιο γίνεται η παρακάτω παρουσίαση. Πρόκειται για ομαδοσυνεργατική διδασκαλία με επέκταση των στόχων που τίθενται για κάθε κείμενο της νεοελληνικής λογοτεχνίας στα όρια της δημιουργικής γραφής. Η τρίτη ερώτηση στα διαγωνίσματα - εξετάσεις των κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας αφορά στη δημιουργική γραφή και βαθμολογείται με οκτώ μονάδες. Αναφέρεται σε :

- δημιουργία επιστολών ή σελίδων ημερολογίου

-  σε μετατροπή πεζού κειμένου σε διαλογικό και το αντίστροφο

- σε μετατροπή του αφηγητή - θεού σε αφηγητή - άνθρωπο, δραματοποιημένο με όλες τις αλλαγές  που αυτό συνεπάγεται.

- σε συνεντεύξεις σε πρόσωπα - συμμετέχοντες του διδακτέου κειμένου 

- σε μετατροπή του ήρωα σε κάποιον άλλο (π.χ. ο αυταρχικός δάσκαλος να μετατραπεί σε      δημοκρατικό δάσκαλο).

- σε έκφραση συναισθημάτων που προκύπτουν από το κείμενο μέσα από τη δημιουργία ποιήματος

- σε οπτικοποίηση σκηνών (ζωγραφιά).

- σε  προσθήκη μιας σκηνής

- σε αλλαγή του τέλους του κειμένου

-  σε σύγκριση χαρακτήρων, παράλληλα με ένα δεύτερο κείμενο.

   Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιείται η φαντασία των μαθητών, η κρίση τους, η αντίληψή τους, η ανάληψη πρωτοβουλιών, η δυνατότητα να γράφουν - συγγράφουν με ταχύτητα και σε ορισμένο χρόνο, η φιλαναγνωσία μέσα από την παράθεση παράλληλων κειμένων. Εξίσου σημαντικό είναι ότι τονώνεται η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια, η ανάληψη ρόλων- όπως αυτός του αρχηγού - συντονιστή, αυτός εκείνου που αποτελεί σύνδεσμο με το διδάσκοντα για τυχόν διευκρινίσεις- η εσωτερική πειθαρχία της ομάδας.Παράλληλα, το δεύτερο μέρος της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας δίνει τη δυνατότητα να αποκτηθούν δεξιότητες, όπως αυτές της παρουσίασης εργασιών μπροστά σε κοινό και της τροποποίησης κειμένων σε μια προσπάθεια αυτοαξιολόγησης μετά από την αξιολόγηση που πραγματοποιείται την ώρα της παρουσίασης.

"Η ΝΕΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΉ"

         Παρακάτω, παρατίθεται η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία που πραγματοποιήθηκε στην τάξη, αφού ολοκληρώθηκε η ανάλυση του κειμένου: Η Νέα Παιδαγωγική, Ν. Καζαντζάκης (Αναφορά στον Γκρέκο). Να θυμάστε ότι η πρώτη ομαδοσυνεργατική διδασκαλία απαιτεί υπομονή και εγρήγορση. Φυσικά, τα εφόδια αυτά απαιτούνται γενικότερα κατά τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου στην Α΄ γυμνασίου, καθώς πρόκειται για ηλικίες που χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον και στις απαιτήσεις του. Παρακάτω δείτε το φύλλο εργασίας. Εκτός από τις δραστηριότητες των ομάδων υπάρχει και μία εργασία κοινή για όλους. Με αυτή θα ασχοληθεί ο κάθε μαθητής χωριστά.

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Κείμενο: η Νέα Παιδαγωγική , Νίκος Καζαντζάκης.

Ομάδα α΄

1.       Σε μια κόλλα Α4 να παρουσιάσετε τις διαφορές στο παιδαγωγικό σύστημα ανάμεσα στα τέλη του 19^ου αιώνα στην Κρήτη και σήμερα στην περιοχή σας. Να επικεντρωθείτε στον τρόπο των θρανίων, στο πώς γίνεται η μάθηση, στα μέσα που χρησιμοποιεί ο δάσκαλος και στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα μαθήματα. Στη συνέχεια κάποιες από τις διαφορές να τις ζωγραφίσετε.

Ομάδα β΄

2.       Σε ένα κείμενο 13-15 σειρών, να αφηγηθείτε τα όσα έγιναν στο σχολείο του μικρού Νίκου σε τρίτο πρόσωπο με αφηγητή που δε συμμετέχει στα γεγονότα, αφηγητή - Θεό, και γνωρίζει τις σκέψεις των ηρώων του.

Ομάδα γ΄

3.       Να αλλάξετε τα λόγια του δασκάλου που υποδέχεται το μικρό Νίκο με τον πατέρα του και όταν ο Πατέρας του ζητά να δείρει το γιο του, να δώσετε μια δημοκρατική απάντηση του δασκάλου για τον τρόπο που γίνονται τα παιδιά άνθρωποι συνεχίζοντας σε 10 σειρές το διάλογο.

Ομάδα δ ΄

4.       Να αλλάξετε τον τίτλο και να δώσετε ένα ποίημα εμπνευσμένο από τα συναισθήματα του μικρού Νίκου.

Ομάδα ε΄

5.       Είσαι δημοσιογράφος στα τέλη του 19^ου αιώνα και παίρνεις συνέντευξη από το δάσκαλο της Δ΄ δημοτικού. Του κάνεις ερωτήσεις, όπως: τι είναι η νέα παιδαγωγική, πιστεύει ότι την εφαρμόζει, ποια η γνώμη του για τη χρήση βίας μέσα στην τάξη, πώς μπορεί να γίνει κάποιος άνθρωπος μέσα από την παιδαγωγική διαδικασία.

ΚΟΙΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ

v  Να συγκρίνετε τη μορφή του δασκάλου στο διήγημα η εκδρομή του Δημητρού της Κ. Παπά με το δάσκαλο του Νίκου Καζαντζάκη. Τα συμπεράσματά σας να βασιστούν σε αναφορές στο κείμενο.

Κατίνας Γ. Παπά, «Η εκδρομή του Δημητρού»

(Στη Λιλή Πριονιστή)

Σήμερα τα πράμματα ήτανε δύσκολα για το Δημητρό. Η μητέρα του ερχότανε αργά, η γειτόνισσα έλειπε, σαπούνι δεν είχε, η ώρα έφευγε, κι ως τόσο αυτός, αύριο το πρωί στις εφτά έπρεπε να 'ναι έτοιμος, με ποδιά καθαρή και το δεματάκι με το φαΐ του στο χέρι.

Για το φαΐ δεν τον έμελλε και τόσο· «πού σε ξέρει ο άλλος τί τρως και τί δεν τρως»! εκείνο που τον επείραζε ήτανε η ποδιά.

— «Η συγκέντρωσις θα γίνει εις την αυλήν του σχολείου. Θα έλθετε όλοι καθαροί και τακτικοί και με το καλαθάκι σας ο καθείς με το φαγητόν του».

Και τα μάτια του δασκάλου, όταν έλεγε «θα έλθετε καθαροί» έπεσαν ακριβώς στην ποδιά του Δημητρού.

Αν η μητέρα του σχόλαινε ενωρίτερα, τί ανάγκη θα είχε; Θα του καθάριζε ωραία την ποδιά του, κι αυτός πρώτος και καλύτερος θα 'φτανε αύριο στο σχολειό.

Αλλά έλα που σχολούσε αργά απ' το εργοστάσιο, κι όσο να 'ρθει τόσο δρόμο στο σπίτι ενύχτωνε. Πότε θα πρόφτανε να την πλύνει; Κι αν δεν εστέγνωνε; Ο Δημητρός άνοιξε διάπλατα τα μάτια του από αγωνία. Ήτανε ένας μήνας, που την περίμενε αυτή την εκδρομή, κι αν δεν επήγαινε θα 'σκαζε.

Δεν επήγε ποτέ του εκδρομή, και του φαινόταν πολύ μεγάλο πράμα. Και μη δεν ήτανε κι' όλας;

Δέντρα, πράσινη γης, νερά τρεχούμενα, αγέρας, βουνό, ελευθερία. Τούμπες και πηδήματα και φωνές, κι ο δάσκαλος εκεί μπροστά, να σε βλέπει και να μη λέει τίποτες· να μη σου τραβάει τ' αυτί και να μη σου μετράει δεκαοχτώ τσουχτερές χαρακιές στη σειρά απάνω στην παλάμη σου.

Και το πιο παράξενο, να χαμογελάει!

Μα αυτό ίσα-ίσα ήτανε, που δεν το χωρούσε το κεφάλι του Δημητρού, κι ας το λέγανε όλα τα παιδιά, που πήγανε και πέρσυ εκδρομή με το δάσκαλο. Ο Πανούτσος μάλιστα πήρε και όρκο. «Ο δάσκαλος χαμογελάει! αλήθεια σου λέω, μα το σταυρό!» κι ο Πανούτσος φίλησε το σταυρό, που έκανε με τα δάκτυλά του· «0 δάσκαλος χαμογελάει! τον είδαμε με τα μάτια μας».

Και ο Δημητρός συλλογίστηκε το δάσκαλό του, που έμπαινε κάθε μέρα στην τάξη κατσουφιασμένος κι άγριος, σα να τον έδερνε κάθε πρωί ο πατέρας του.

Δε θυμάται να γέλασε ποτέ.

— «Διατί εφόνευσεν ο Ηρακλής τας Στυμφαλίδας όρνιθας;»

— «Για να γεμίσει προσκέφαλα με τα πούπουλα», φώναξε ο Πανούτσος.

Τα παιδιά γελάσανε, μα ο δάσκαλος σούφρωσε τα φρύδια του. Κατέβηκε άγριος από την έδρα κι έδωκε τέτοιο ξύλο στον Πανούτσο, που όλοι βουβάθηκαν.

Μόνο με το Ζακυθινό δε θυμώνει· θα πεις, αυτός είναι καλός μαθητής και τα λέει όλα με τη σειρά:

— «Και ο Θεός καταράστηκε τους πρωτοπλάστους και είπε στον Αδάμ να κερδίζει τον άρτον του με τον ιδρώτα του προσώπου του».

Τα φρύδια του δασκάλου ξεσούφρωσαν και το πρόσωπό του έγινε μαλακώτερο.

...«κι εσύ φείδι, να είσαι καταραμένο και να σέρνεσαι εις τους αιώνες με την κοιλίαν σου».

«Και πώς περπατούσε πρωτήτερα;» ρώτησε ο καημένος ο Δημητρός, μα έφαγε κι αυτός της χρονιάς του.

Και νά σου ορκίζεται ο Πανούτσος, πως αυτός ο δάσκαλος αύριο θα χαμογελάει! Να το βλέπεις και να μη το πιστεύεις!