ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Συνάδελφοι,

   οι τελευταίες οδηγίες για το μάθημα των κειμένων της α΄ λυκείου παραπέμπουν σε αξιοποίηση των κειμένων κυρίως της α΄ λυκείου και μερική συνεξέταση κάποιων κειμένων των εγχειριδίων της β΄ και γ΄ λυκείου. Επομένως, τα κείμενα της τράπεζας θεμάτων μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε αλλά όχι να στηριχτούμε κατά κόρον σε αυτά.

     Η διεξαγωγή του διδακτικού μέρους με βάση την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και στηριγμένοι στη μέθοδο project απαιτεί καλή προετοιμασία, συντονισμό και διαχείριση των κρίσεων από την πλευρά του διδάσκοντα αλλά και ωριμότητα από την πλευρά των μαθητών, κάτι που, όπως γνωρίζετε και ίσως βιώνετε οι περισσότεροι, είναι δύσκολο και κάποτε αδύνατο, όταν αναφερόμαστε στην α΄ λυκείου.

       Έτσι, είναι καλό και ίσως κρίνεται αναγκαίο τουλάχιστον για τις πρώτες διδακτικές απόπειρες να δουλεύουμε με κοινά κείμενα για όλες τις ομάδες, ώστε να αποφεύγουμε δυσκολίες και να εξασφαλίσουμε τη συνοχή τους. Παρακάτω προτείνω φύλλο εργασίας με τρία διαφορετικά ερωτήματα  για κάθε ομάδα για το Δημοτικό τραγούδι - Παραλογή: Του νεκρού αδελφού, σελ. 24 -26 του εγχειριδίου της α΄  λυκείου. 

Του νεκρού αδελφού

Πριν ξεκινήσετε την ανάγνωση του δημοτικού τραγουδιού καλό είναι να διαβάσετε την εισαγωγή κυρίως στα σημεία που αφορούν στη γλώσσα, το μέτρο των δημοτικών τραγουδιών, τα χαρακτηριστικά τους αλλά και τα χαρακτηριστικά των παραλογών, δηλαδή τις σελίδες 7-8 (για τη γλώσσα), 18-19-20(μέχρι και τις παραλογές) . Οπτικά στον πίνακα να αποδώσετε το μέτρο στον πρώτο στίχο ώστε οι μαθητές να μπορούν να εφαρμόσουν το παράδειγμά σας και σε άλλους στίχους. Δηλαδή:

Μάνα   με τους   εννιά    σου γιους   και με    τη μια    σου κόρη

υ    ΄-   υ    ΄-         υ   ΄-     υ   ΄-       υ    ΄-      υ   ΄-      υ    ΄-  υ.

      Φυσικά όλα αυτά θα γίνουν χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση, καθώς στόχος μας είναι να ακολουθήσουμε το νέο σύστημα. Προσοχή όμως, να το ακολουθήσουμε, όχι να εγκλωβιστούμε σε αυτό. Έτσι, βλέποντας τα φύλα στη λογοτεχνία μπορούμε παρεμπιπτόντως να πούμε λίγα πράγματα και για τα δημοτικά τραγούδια.

    Ακόμη, μπορούμε να μοιράσουμε από ένα λεξικό λογοτεχνικών όρων σε κάθε ομάδα, ώστε όποιος επιιθυμεί να βρει πληροφορίες για τα δημοτικά τραγούδια και από άλλη πηγή.

    Το φύλλο εργασίας είναι το εξής:

Του νεκρού αδελφού

«ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ»,  ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ – ΠΑΡΑΛΟΓΗ, ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ, σελ. 24-26

ΟΜΑΔΑ Ε

1.       Να δώσετε στοιχεία της γλώσσας του δημοτικού τραγουδιού,  βασισμένοι και στις πληροφορίες για τη γλώσσα των δημοτικών τραγουδιών στις σελ. 7-8 της εισαγωγής.

2.       Να εντοπίσετε μεταφορές μέσα στο δημοτικό τραγούδι και να μιλήσετε για τη λειτουργικότητά τους.

3.       Να αποδώσετε περιληπτικά την υπόθεση του δημοτικού τραγουδιού δε 10-12 σειρές, αναφέροντας  σε πρώτο επίπεδο τα βασικά πρόσωπα.

ΟΜΑΔΑ Δ

4.       Να δώσετε το μέτρο του δημοτικού τραγουδιού και να το αποδώσετε οπτικά σε τρεις διαφορετικούς στίχους της παραλογής.

5.       Να εντοπίσετε τα δύο πρώτα χαρακτηριστικά των παραλογών (βλέπε εισαγωγή σελ.20) κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές στο δημοτικό τραγούδι.

6.       Να δώσετε τις σχέσεις των βασικών προσώπων μεταξύ τους, τον τόπο και το χρόνο κατά τον οποίο εξελίσσονται τα γεγονότα.

ΟΜΑΔΑ Γ

7.       Να εντοπίσετε μία οσφρητική, μία ακουστική και μία οπτική εικόνα μέσα στο κείμενο.

8.       Να εντοπίσετε τα δύο τελευταία χαρακτηριστικά των παραλογών (βλέπε εισαγωγή σελ.20) κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές στο δημοτικό τραγούδι.

9.       Τι φανερώνει η συζήτηση στο οικογενειακό συμβούλιο (α) για τον τύπο της οικογένειας και (β) για τις αντιλήψεις των μελών της οικογένειας;

ΟΜΑΔΑ Β

10.   Ένα από τα χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού είναι ο πυκνός και λιτός λόγος. Εξηγήστε το χαρακτηριστικό αυτό με βάση την εισαγωγή, σελ. 18, και τεκμηριώστε την άποψή σας κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.

11.   Να εντοπίσετε παρομοιώσεις στο δημοτικό τραγούδι και να μιλήσετε για τη λειτουργικότητά  τους.

12.   Να αποδώσετε τους 11πρώτους στίχους του δημοτικού τραγουδιού σε συνεχή αφηγηματικό λόγο. Χρησιμοποιείστε ως πρωτοπρόσωπο αφηγητή την Αρετή, η οποία μιλά ως μια άβουλη νεαρή κόρη της εποχής που άλλοι θα αποφασίσουν για το μέλλον και το γάμο της.

ΟΜΑΔΑ Α

13.   Ένα από τα χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού είναι η αρχή της ισομετρίας. Εξηγήστε το χαρακτηριστικό αυτό με βάση την εισαγωγή, σελ. 18, και τεκμηριώστε την άποψή σας κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.

14.   Να αναφέρετε δύο διαλογικά σημεία στο δημοτικό τραγούδι και να μιλήσετε για τη λειτουργικότητά τους.

15.   Με βάση τους 7 πρώτους στίχους του δημοτικού τραγουδιού να μιλήσετε για τη θέση της Αρετής στην οικογένεια και για τις συνθήκες πραγματοποίησης του θεσμού του γάμου.

16.   Να συγκρίνετε την Αρετή με τη Ρήνη από το λογοτεχνικό κείμενο: «Η τιμή και το χρήμα» του Κ. Θεοτόκη.